Mazopotamya: Sümer, Akad, Babil ve Asur Sanatı’na detay bir bakış
Günümüzde Irak olarak bilinen bölgedeki Mezopotamya santı MÖ 6. yüzyıla kadar Sümer, Akad, Babil ve Asur kültürlerinden oluşuyordu. Toplumsal farklılıklara sahip olmalarına karşın bu uygarlıklar kültür ve sanatlarını birbirlerini izleyerek oluşturdular. Sonuç olarak geleneklerine sıkı sıkıya birbirlerine geçtiği kabul edilir.
Yönetici sınıfın öykülerini anlatmakta kullandıkları kabartmalar ve kil levhalar Sümerlerin tercih ettiği sanat formlarıydı.
Heykeller çoğunlukla kübik veya silindir formunda yapılıyordu, gözler oldukça etkiliyiciydi. Taş oyma sanatı silindir mührün ortaya çıkmasıyla birlikte başladı. Asur krallarının iktidar iddiaları anıtsal kabartmalar ve heykellerle donanmış sarayların inşasıyla kanıtlanıyordu.
İmparator Gudea Bir Vazoyla:
Yeni Sümer heykeli, yaklaşık MÖ 2150, kireçtaşı, yükseklik 61 cm, Lagash’ta bulundu. Louvre Müzesi, Paris
Lagash’lı Sümer İmparatoru Gudea gücünü vurgulayan bir su taşıyıcısı olarak gösterilmiş. Uzun, basit giysisi çivi yazısıyla yazılmış bir ithafı içeriyor. Kutsal emir kralın iktidarını onaylıyor.
Kanatlı Boğa:
Yaklaşık MÖ 720, kireçtaşı, yükseklik 400 cm, Khorsabad’da Sargon II’nin sarayında bulundu. Louvre Müzesi, Paris
İnsan başlı kanatlı boğa anıtsal figürü boğanın fiziksel gücünün insan aklıyla birliğini simgeliyordu. Buradaki figürlerin önde, yanda ve arkada sağlam durumda görülen beş ayağı bulunuyor. Sargon II iktidarında Yeni Asur İmparatorluğu gücünün zirvesine ulaştı. Khorsabad Sarayı’nın kapıları bu hayali yaratıklar tarafından korunuyordu. İmparatorun ziyaretçileri kapıdan, belirlenmiş bir kurala göre geçmek zorundaydı.
İmparatorun kahramanlıklarını ve askeri zaferlerini öven bir kabartma dizisi hemen yakındaki duvarlara yerleştirilmişti. Bu sahneler ziyaretçiyi etkilemek üzere bir özenle düzenlenmişti.
Babil İştar Kapısı’ndan Boğa:
MÖ 604-561, astarlı tuğla kabartma, Bergama Müzesi, Berlin
Tanrı Marduk’un ziguratına ve Nebuchadnezzar II’nin sarayına giden tören yolu bu 14 mt yükseklikteki giriş kapısından geçiyordu.
Hammurabi Kanunları:
Eski Babil, yaklaşık MÖ 1750, yükseklik 225 cm, siyah bazalt, Susa’da bulundu. Louvre Müzesi, Paris
Hammurabi tanrıların onayına dayanarak egemenliğini sürdürdü ve adaleti uyguladı. Bu kabartmanın altında yazılı kanunlar sanatta politik propagandanın ilk örneklerinden biri olarak adlandırılır.
Kaynak: Sanat, NTV Yayınları